Duygusal Zeka Nedir?

Duygusal Zeka Nedir?

Duygusal Zeka kavramı, bir zeka türü olmakla birlikte İngilizce olarak EQ olarak ifade edilmektedir. Tanım itibariyle bakılırsa duygusal zeka; insanların kendilerinde bulunan karmaşık duyguları anlaması ve bu doğrultuda karşısındaki insanların da duygusal anlamdaki ifadelerini çözümleme becerisini ifade etmektedir.

Bir araştırmada;

Mayer ve Salovey (1990) duygusal bilgi işleyişinin, geleneksel zeka testlerindeki sözel, matematiksel ve görsel-uzaysal problemleri çözmek için kullanılan yeteneklerden farklı yetenekler gerektirdiğini yaptıkları deneyler ile kanıtlamışlardır. Bu sonuçlar 1983 yılında Gardner’ın kitabında da bahsettiği gibi, insanın IQ dışında farklı zekalara sahip olduğu ve insanın kendi içindeki ve başkaları ile arasındaki ilişkileri anlama ve düzenleme yeteneğinin en az IQ kadar önemli olduğuna dair düşüncesini destekleyecek biçimdeydi.Hatta bunun üzerine araştırma yapan bilimadamları, işte başarıyı yakalama ve istenilen hayathedeflerine ulaşabilme başarısının IQ değil, EQ ile bağlantılı olduğunu ve IQ nun genetik bağlılığından farklı olarak EQ nun daha çok çevresel faktörlere bağlı olarak belirlendiğini ve eğitimle gelişebileceğine dair sonuçlara ulaşmışlardır. Bu sonuçlar EQ üzerine yapılan araştırmaları daha da yoğunlaştırmıştır.
 

Bu zeka türü, özellikleri itibariyle de modern psikolojinin son yıllarda en fazla ilgilendiği alanlardan birisi olmayı başarmış durumdadır.

Duygusal zeka, bilim insanları tarafından bir beceriyi ifade ederken, kapasite kavramı da bu zeka türüyle yakından alakalı bir şekilde kullanılmaktadır.

Modern psikoloji alanında çalışmalarda bulunan bazı psikologlar duygusal zekayı, duygusal zeka ve duygusal bilgi olarak iki alanda incelerken, kimi psikologlar ise duygusal zekanın geliştirilemeyeceğini savunmaktadırlar.

Bu tartışmaların oluşmasında en büyük neden ise, duygusal zekanın diğer zeka türlerine oranla daha soyut yapıda olması ve tanımından da anlaşılacağı gibi karmaşık yapıda bulunmasıdır. Bu durum da, yorumların kendi bilgi ve tecrübeye göre şekillenmesine neden olan bir etkendir. Aynı zamanda duygusal zekanın IQ derecesinin tam olarak ölçülebilmesinin mümkün olmaması, bu tartışmaların artmasına neden olan bir diğer etkendir.

Bazı psikologlar duygusal zekanın doğuştan geldiğini ve geliştirilemeyeceğini düşünürken, diğer kesim ise duygusal zekanın bir yetenek olduğunu ve bu yeteneğin geliştirilebileceğini söylemektedir. Bu konuda söylenenler, ne olursa olsun bir duygusal zeka kavramı vardır.

IQ önemli elbette. Entellektüel yetenek yani. Ama EQ da onun kadar değerli. EQ’su (duygusal zekası) yüksek olan kişilerin, yaşamda hem başarılı hem mutlu olduğunu ortaya koyuyor araştırmalar. Yaşam boyu mutluluk ve başarı geldiğinde duygusal zeka (EQ) entellektüel yetenek (IQ) kadar önemlidir. Bireyin güçlü ilişkiler kurma, başarılı kariyer ve kişisel hedeflere ulaşmasında yardımcı olur. Duygusal zeka (EQ), stresi azaltmak için olumlu şekillerde duyguları yönetmek, etkili iletişim, başkalarıyla empati, zorlukların üstesinden gelme, çatışmayı etkisiz hale getirme yeteneğidir.

Duygusal zeka (EQ) neden bu kadar önemli?

Yaşamda en başarılı insanlar, en zeki insanlar değildir. Siz de çevrenizde akademik başarılarla dolu birçok insanın aynı başarıyı özel yaşamında gösteremediklerine şahit olmuşsunuzdur. Evet, entellektüel zeka, üniversite başarısı için gereklidir, ancak final sınavlarına gelindiğinde stresi ve duyguları yöneten duygusal zekadır.

Duygusal zekanın etkileri

* İş performansı üzerine: Artık birçok şirket çalışanını seçerken EQ testi uygulamaya başladı.

* Fiziksel sağlık üzerine: Stres seviyenizi yönetemiyorsanız, birçok sağlık sorununa davetiye çıkarıyorsunuz demektir.

* Ruh sağlığı üzerine: Kontrolsüz stres, kişiyi anksiyete ve depresyona karşı savunmasız hale getirecektir.

* İnsan ilişkileri üzerine: Duyguları anlamak ve kontrol etmek, etkili ve güçlü iletişim sağlar.

Duygusal zekayı nasıl yükseltebiliriz?

Duygusal zeka ve karar yeteneğini geliştirmek için, duyguları anlamak ve yönetmek gerekir. Anne, baba ve ebeveynler davranışları ile yetiştirdikleri çocukların duygusal zekalarını yükselterek geleceğe hazırlayabilirler.

Bunun için;

-Stresi azaltın
– Duygularınızı kontrol altında tutun
– Sözsüz iletişim ve duygusal bağlantı kurun
– Yaşamınızda mizah olsun
– Çatışmaları olumlu ve güven verici davranışlarla çözün.

Yetişkinlerde EQ yu Arttırmak

 Bilişsel-Davranışçı terapistler okulda ve yerlerinde EQ yu artırmak için uygulanmak üzere çeşitli eğitim programları tavsiye etmektedirler.Terapilerde uygulanmış eğitimlerin sonuç verdiği gözlemlenmiştir.
 
Sıkıntılı duyguları yönetebilmek için kendini düzenlemek(denetim altına almak), bilişsel-davranışçı terapilerde işe yaradığı görülen bir başka metodtur. Depresyon durumlarında sıkıntılı duygulardan uzak durmak gerekir. Bunun için ise (kendi görüntüleme ile keşfedilebilecek)sıkıntı yarattığı düşünülen kaynak eritilmedilir, eğer dışsal bir kaynak ise suçlayıcı olmayan bir tavır ile açıkça karşımızdaki insana şikayetimiz dile getirilmelidir.
 
Endişe durumlarında ise, bilişsel-davranışsal terapistlerin başvuracakları yol, kişinin endişe durumlarına alışmasını sağlamaya çalışmaktır.Endişe yaratan aktivitelerde aktif olarak bulunmak ve endişemiz geçene/azalana kadar o aktiviteden vazgeçmemek bir çözüm olabilir.Önemli olan, endişe artarken aktiviteyi bırakmamaktır. Başarı sağlanırsa bu kutlanmalıdır.
 

Başarıda I.Q ve E.Q’nun rolü

I.Q. ve E.Q. tanımlarını göz önüne aldığımızda genel kabullenmenin aksine I.Q. ve E.Q. kavramları, birbiriyle etkileşim içinde olan ve birbirlerini tamamlayan özellikler olarak karşımıza çıkar. Başarıyı etkileyen faktörler arasında I.Q.’ya verilen pay birçok uzman tarafından %20 olarak belirlenirken; şans, sınıf, duygusal zeka gelişimi geri kalan payı kapsıyor. Aynı karakter özelliklerini taşıyan iki kişinin çok farklı konumlarda olmasını açıklayan bu değerlendirmeye ek olarak E.Q., I.Q’nun kullanılmasını etkileyen bir faktör olarak karşımıza çıkıyor. Buna en açık örneği ise; stresini kontrol altına alamayan bireyin konsantrasyonunu sağlayamamasından dolayı zekasını kullanamaması oluşturuyor.

“Çok yüksek bir matematiksel başarıya ya da geniş bir kültür yelpazesine sahip olabilirsiniz, fakat bu tür yeteneklerin belirtildiği bir ortama girmediğiniz sürece kimse sizin farkınıza varmaz. Fakat sempatik, popülaritesi yüksek bir kişiyseniz yüksek IQ değerlerine sahip olmasanız da fark edilmeniz çok daha kolaylaşır. Hatta “aranan kişi” bile olabilirsiniz ki bu duygusal zeka olarak tanımlandığına sizin istenilirliğinizi artırıcı bir özelliktir ve başarıya ulaşmanızda daha ön plan da yer alır”.

Duygusal Zekanın 5 temel ilkesi

Öz-bilinç: Kişinin kendisinin tanıması, duygularını tanımlayabilmesi ve onların farkında olmasıdır. Kişinin duygularının farkında olması kendini anlayabilmesinin temel ilkesidir. Diğer duygusal zeka ilkelerinin gelişebilmesi için kişinin gelişmiş öz-bilince sahip olması gerekmektedir. Düşük öz-bilince sahip kişiler kendi içlerinde duygusal bir kafese hapsedilmiş gibidirler.

Duyguları yönetebilme: Duygularla başa çıkabilme yetisi bireyin kendini avutabilmesi, endişe, gerginlik gibi olumsuz düşünceyle baş edebilmesi demektir. Duygularını yönetebilen birey hayatın kötü sürprizleri ve olumsuzluklarıyla çok daha kolay başa çıkabilirken, yönetemeyen bireyler sürekli strese maruz kalırlar.

Kişisel motivasyon: Duygularınızı yaratıcı olabilecek ve hedeflerinize ulaşabilecek şekilde yönlendirebilme, yönetebilme becerisidir. Duygusal kontrol, hazzı erteleyebilme ve atılımcılık ruhunu koruma kişinin kişisel motivasyonu için çok önemlidir.

Empati: Kişinin kendini başkalarının yerine koyabilme becerisi olarak tanımlanabilir. Bilimsel olarak empati ses tonundaki ve yüz ifadelerindeki sözel olmayan mesajları okuyabilme, diğerlerinin duygularını algılayabilmedir. Empatik kişiler öğretmenlik, satış, yönetim gibi sosyal becerileri ve iletişimi gerektiren mesleklerde daha başarılı olurlar.

Sosyal Beceriler: Çevrenizdekilerin duygularını yönetebilme sanatıdır. Kişisel yönetim, ve empati gibi diğer temel duygusal yetilerin iyi kullanımını gerektirir. Bu tür beceriler popülerlik, liderlik, kişiler arası etkinlik için vazgeçilmezdirler.

Bu yazı çeşitli akadeyeşimmik çalışmalardan alıntılarla hazırlanmıştır.

 

Kişisel Geşilim Uzmanı * Yoga Eğitmeni * Nefes Terapisti Yeşim Güralp

 

 

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.